İşten çıkış kodu, bir işçinin iş sözleşmesinin hangi nedenle sona erdiğini gösteren bir kayıttır. Bu kodun bildirimi, işveren tarafından Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) yapılmaktadır. İşveren, işten ayrılış bildirgesini düzenlerken, SGK’ nın belirlediği kodlar arasından uygun olanı seçerek bildirimi gerçekleştirir. Bu seçim, 4857 sayılı İş Kanunu ile işsizlik ödeneği şartlarını düzenleyen 4447 sayılı Kanun hükümlerine uygun şekilde yapılmalıdır. SGK 4 kodu ile işten çıkarma halinde işveren, SGK’ ya haklı bir sebep olmaksızın işçiyi işten çıkardığını bildirmektedir.
Doğru işten çıkış kodunun SGK’ya bildirilmesi hem işçi hem de işveren açısından oldukça önemlidir. Çünkü tarafların hak ve yükümlülükleri, yapılan bu doğru bildirim sayesinde daha açık bir şekilde ortaya çıkacaktır. İşçinin, işverenin yaptığı bu bildirimi e-Devlet üzerinden kolayca inceleyebilmesi mümkündür. Ancak bunun için işverenin işten ayrılış bildirgesini SGK’ya iletmiş olması gerekmektedir.
İşten Çıkış Kodlarının Önemi
Uygulamada işten çıkış kodları, iş davalarında önemli bir delil olarak kabul edilmektedir. Mahkemeler, taraflar arasında uyuşmazlık olduğunda işten ayrılış bildirgesini SGK’dan temin ederek inceler. Bildirgede yer alan kod, iş sözleşmesinin fesih nedenini doğru şekilde yansıtmalıdır. İşveren, bildirgede belirttiği koddan farklı bir gerekçe ileri sürerse bu durumun aleyhine sonuç doğurması mümkündür. Kodun, işverenin savunmaları ve tanık beyanlarıyla çelişmemesi gerekir.
İşten çıkış kodu, işsizlik maaşı ve tazminat haklarının belirlenmesinde de etkili bir unsurdur. Yanlış kod bildirimi tek başına feshi haksız yapmaz; ancak kod ile işverenin beyanları arasında çelişki olması işverenin aleyhine değerlendirilir. Kodun bağlayıcılığı kesin değildir, davalarda işçi ve işveren aksi yönde delil sunabilir.
SGK 04 İşten Çıkış Kodu Nedir?
04 kodu, işten çıkış bildirgesinde “Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi” anlamına gelir. Yani SGK 04 işten çıkış kodu, işverenin işçiyi haklı bir sebep bildirmeksizin işten çıkardığı durumlarda uygulanacaktır.
SGK 4 Kodu İle İşten Çıkarma Nedenlerine Örnekler
| Neden | Açıklama |
|---|---|
| Performans yetersizliği iddiası | İşveren, işçinin performansının düşük olduğunu ileri sürerek sözleşmeyi fesheder. Ancak bu durum haklı neden sayılmaz, 04 koduyla bildirilir. |
| İşyerinde küçülme veya organizasyon değişikliği | Şirket, maliyet azaltma gerekçesiyle bazı çalışanları çıkarır. Haklı fesih değildir, 04 kodu kullanılır. |
| İşin niteliğinde değişiklik | Bir departman kapatılır veya proje sona erer. İşveren işçiyi haklı bir sebep olmadan çıkarır, yine 04 kodu girilir. |
| İşçinin işverene karşı olumsuz davranışı olmadan yapılan fesih | İşçi disiplin kurallarını ihlal etmemiştir, ancak işveren farklı bir gerekçeyle iş akdini sonlandırır. Bu da 04 koduna girer. |
| İşverenin işçiyle çalışmaya devam etmek istememesi | Belirgin bir haklı neden yoktur, sadece işveren iş ilişkisini sürdürmek istemez. Bu da 04 koduyla yapılır. |
SGK 4 Kodu İle İşten Çıkarma Halinde Tazminat Hakkı
Tazminat hakkı, fesih nedenine göre belirlenmektedir. SGK’ ya bildirilen kod, işçinin tazminat hakkı açısından tek ölçüt değildir. Esas olan iş sözleşmesinin hangi nedenle sona erdiğidir.
Öte yandan SGK 4 kodu iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi anlamına gelmektedir. İşveren SGK’ ya yaptığı bu bildirimle işçiyi, İş Kanunu m.25 de sayılan haklı bir neden olmaksızın işten çıkardığını kayıt altına almış olur. Dolayısıyla bu bildirim, tazminat hakkı yönünden işçi lehinedir.
Kıdem Tazminatı Yönünden
SGK 04 kodu ile işten çıkarma halinde işçi kıdem tazminatı almaya hak kazanacaktır. Tabi bunun mümkün olması için işçinin işverenin bünyesinde en az 1 yıldır çalışıyor olması gerekmektedir.
Yazılı fesih bildirimi yapılmayan durumlarda, işveren, işten ayrılış bildirgesinde bildirdiği işten çıkış kodu ile bağlıdır. Dolayısıyla işveren işçiyi yazılı olarak işten çıkarmamış ve SGK’ ya yaptığı bildirimde 04 çıkış kodunu kullanmışsa, hukuki bir ihtilafta işçiyi haklı bir nedenle işten çıkardığını ileri sürmesi hukuka aykırı olacaktır.
İhbar Tazminatı Yönünden
SGK 4 kodu ile işten çıkarma halinde işçi ihbar tazminatı almaya hak kazanacaktır. Zira yasa gereği işveren işçiyi haklı bir neden olmaksızın işten çıkardığında, ihbar sürelerine riayet etmek zorundadır. İşveren bu kurala uymaz ise işçinin İş Kanunu’nun 17. Maddesinde belirtilen süreler kadar ücretini ödemek zorundadır. İhbar tazminatında hesaplama, işçinin günlük brüt ücreti ile ihbar sürelerinin çarpımına göre yapılmaktadır.
İhbar Süreleri:
- 0 – 6 ay çalışan için: 2 hafta (14 gün)
- 6 ay – 1,5 yıl çalışan için: 4 hafta (28 gün)
- 1,5 yıl – 3 yıl çalışan için: 6 hafta (42 gün)
- 3 yıl ve üzeri çalışan için: 8 hafta (56 gün)
SGK 4 Kodu İle İşten Çıkarma Halinde İşsizlik Maaşı Hakkı
İşsizlik maaşını İŞKUR öder. Bunun için çıkış kodunun 4447 sayılı Kanun’un 51. maddesine uygun olması gerekir. İşçi, fesih tarihinden itibaren 30 gün içinde İŞKUR’a başvurmalıdır.
SGK 4 kodu ile işten çıkarılan işçiler, işsizlik maaşı almaya hak kazanacaklardır. Tabi bunun mümkün olması için işçinin ayrıca işsizlik maaşı alma şartlarını taşıması gerekmektedir.
İşsizlik Maaşı Alma Şartları
A. Son 120 gün kesintisiz çalışma:
- İş akdinin sonlanmasından önceki son 120 gün, sigortalı olarak çalışmış olmak gerekmektedir.
- Bu sürede prim ödemesi zorunludur. Fakat bazı istisnai durumlarda (örneğin hastalık izni, ücretsiz izin gibi) prim ödenmese de kesinti sayılmayacaktır.
B. Son 3 yılda prim gün sayısı:
- İşten ayrılmadan önceki son 3 yıl içinde işsizlik sigortası primi ödenmiş olmalıdır. Bu süreye göre işsizlik maaşı süresi değişmektedir:
| Son 3 Yıldaki Prim Gün Sayısı | Alınacak İşsizlik Maaşı Süresi |
|---|---|
| 600 gün | 6 ay |
| 900 gün | 8 ay |
| 1080 gün | 10 ay |
C. Kendi kusuru dışında işsiz kalmak:
- İşsizlik maaşı almak isteyen işçi, kendi isteği ve kusuru dışında işsiz kalmış olmalıdır. (örneğin işveren tarafından haksız bir biçimde iş akdinin feshi hali)
- Haklı bir nedenleri olmaksızın istifa edenlerin veya haklı nedenle işten çıkarılanların işsizlik maaşı alma hakları yoktur.
SGK 4 Kodunun Hatalı Bildirilmesi Durumunda Kaydı Düzeltme Yolları
A. SGK’ya Başvuru Yoluyla Düzeltme
İşveren, işten ayrılış bildirgesindeki meslek, kod, çıkış günü ve gerekçeyi, işten ayrılma tarihinden itibaren 10 gün içinde SGK’ ya başvurarak düzeltebilir veya bildirgeyi iptal edebilir. Bu düzeltme, aylık prim ve hizmet belgesiyle çelişmemeli ve şüphe uyandırmamalıdır. İşçi, tek başına SGK’ ya başvuramaz; düzeltme için işverenle birlikte hareket etmesi gerekir. Düzeltme sonrası, işsizlik ödeneği başvurusu için gerekli belgelerle İŞKUR’a başvuru mümkündür.
B. İş Mahkemesinde Dava Açma
Yargıtay’ın kararlarına göre, işten çıkış kodunun yanlış olduğunu düşünen işçinin, işverene karşı tespit davası açma hakkı vardır. Bu davada işçinin mağduriyetini ayrıca ispatlaması gerekmez; kodun hatalı olması dava açmak için yeterlidir. Ancak işçinin, aynı konuda işçilik alacaklarına ilişkin başka bir davası olmamalıdır. Mahkeme kararının kesinleşmesinden sonra işçi, 30 gün içinde İŞKUR’a başvurmalıdır. Kıdem ve ihbar tazminatı davaları, İŞKUR başvurusuna engel değildir. İşsizlik maaşı başvurularında, mahkeme kararındaki fesih tarihi esas alınır.
İş Hukukuna İlişkin İhtilaflarda Avukatın Rolü ve Ücreti
İş hukukuna ilişkin davalar, hem mevzuat hem de uygulama açısından teknik ve detaylı bir süreç gerektirir. Fesih nedenlerinin ispatı, tazminat ve alacakların doğru hesaplanması, delillerin toplanması ve usul kurallarına uygun hareket edilmesi büyük önem taşır. Bu nedenle, bir avukatla çalışmak hem hak kaybını önler hem de davanın başarı şansını artırır. Avukatlar, işçinin haklarını korumak için hukuki argümanlar geliştirir ve sürecin her aşamasında profesyonel destek sağlarlar.
İş hukukuna ilişkin ihtilaflarda avukatlar, genellikle dava sürecinde işçiden peşin ücret almazlar. Dava sonunda kazanılan tazminat ve alacaklardan belirli bir oran (%10-20) üzerinden ücret alırlar. Bu uygulama, işçinin haklarını tam olarak alabilmesi için verilen hukuki hizmetin karşılığıdır.
Acun Hukuk & Danışmanlık
UYARI: Bu sitedeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Avukat Emre ACUN‘ a ait olup izinsiz olarak kopyalanamaz veya yayınlanamaz. Ancak okuyucularımızın, makale ve diğer içeriklerimizi dilekçelerinde kullanmaları serbesttir.
