4857 sayılı İş Kanununda temel ücretin parayla ödenmesi sistemi benimsenmiştir. Buna göre ücret; işçiye mal, senet, bono şeklinde ödenemez. İşçinin ücretinin ödemesi aksi kararlaştırılmadıkça Türk Lirası ile gerçekleşir. Ücretin işyerinde veya özel olarak açılan banka hesabına ödenmesi mümkündür. Yine İş Kanununun 32. Maddesinin 5. Fıkrasına göre ‘’ücret en geç ayda bir ödenir. İş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleri ile ödeme süresi bir haftaya kadar indirilebilir’’. Uygulamada kimi işyerleri haftalık ücret ödemekte kimileri de aylık ödemektedir. O halde işveren ücretleri ödenmezse maaşını alamayan işçi ne yapmalı? Nereye başvurmalı? Yani maaşını alamayan işçinin hakları nelerdir?
Maaşını Alamayan İşçinin İşten Kaçınma Hakkı
İş Kanunu, 34. Maddesi ile maaşını alamayan işçiye iş görme borcunu yerine getirmeme hakkını tanımıştır. Yani maaşını alamayan işçi, çalışmaktan kaçınabilir. Bu hakkın kullanımı için;
- İşveren tarafında işçinin ücreti, ödeme gününden itibaren 20 gün içinde ödenmemelidir.
- Bu ödememe halinin mücbir bir nedene dayanmıyor olması gerekmektedir. Mücbir nedenlere deprem, su baskını, yangın gibi doğal afetler örnektir.
Bu haller mevcut olduğunda işçinin, iş görme borcunu yerine getirmeme hakkı mevcuttur. Yani çalışmayı bırakması mümkündür. Bununla birlikte;
- İşçiler iş bıraktıkları için sözleşmeleri feshedilemez.
- İşveren, çalışmaktan kaçınan işçilerin yerine yeni işçi alamaz. Onların işlerini başkalarına yaptıramaz.
- Zamanında ödenmeyen ücretlere mevduata uygulanan en yüksek faiz miktarı uygulanır.
- İş görme borcunu ifa etmemek grev sayılamaz. İşçi sayısının fazlalığı bu durumu etkilemez.
Yargıtay’a göre ücret eklerinin de zamanında ödenmemesi iş görme borcunu yerine getirmeme hakkını doğurur. Buna göre ikramiye, fazla çalışma ve tatil ücretleri de gününde ödenmeyen işçiler çalışmaktan kaçınabilirler.
Maaşın Ödenmemesi Sebebiyle Haklı Nedenle Fesih
İşveren işçinin maaşını ödemez ise işçi, iş sözleşmesini feshedebilir. Sadece maaşın ödenmemesi değil, diğer ücretlerin de ödenmemesi halinde de fesih mümkündür. Maaşın ödenmemesi de eksik ödenmesi de bir haklı fesih nedenidir. Yargıtay, eksik ödeme ile hiç ödememe arasında bir ayrıma gitmemiştir. Yani maaşını alamayan işçi de eksik alan işçi de haklı nedenle iş sözleşmesini feshedebilir. Ancak işçi ile işveren arasında maaşın daha az ya da hiç ödenmemesi konusunda bir anlaşma bulunmamalıdır. İşçinin fesih yapabilmesi için işten kaçınma halinde olduğu gibi 20 gün süre beklemesi gerekmez. Yargıtay’ın bir kararına göre(Yargıtay 9. H.D. 07.11.2017 T. 2017/17656 K.) maaş ödemesi sadece 1-2 gün gecikse dahi işçi sözleşmeyi derhal feshedebilir. Bu hususların ispatında;
- Tanık ifadeleri
- İş akdi
- Bordrolar
- İş müfettişi tutanakları
- Banka dekontları önem arz eder.
Maaşını alamayan işçinin fesih hakkını kullanabilmesi için işverene fesih bildiriminde bulunması gerekir. Diğer bir deyişle işçi fesih ihbarı yapmalıdır.
- Bu ihbarın yazılı olması, feshin ispatı hususunda fayda sağlar.
- İşçi fesih ihbarında; iş akdinin haklı bir nedenle dayanarak feshedildiği açıkça belirtmelidir.
- Bildirim karşı tarafa vardığı anda sözleşme sona erer.
- İşveren, işçiden feshin nedenlerini detaylıca izah etmesini isterse işçi bu talebi yerine getirmelidir.
- İşçi işverene bildirdiği bu fesih nedenleri ile bağlıdır. Bu nedenleri daha sonradan değiştiremez.
Maaşını alamayan işçi sözleşmeyi feshederek; kıdem tazminatını, diğer işçilik alacaklarını ve maaş alacağını işverenden talep edebilir.
Maaşını Alamayan İşçi Nereye Başvurmalı?
Ücreti ödenmeyen işçinin, bu ücretini işverenden dava ya da icra takibi gibi kanuni yollardan talep etmesi mümkündür.
- İşçi, maaşını alamadığını işverene ödeme talebiyle birlikte yazılı olarak bildirmelidir.
- Süreçte hukuki ihtilaflar doğabileceğinden maaş bordrosu, banka dekontları, iş sözleşmesi gibi belgeler önem arz eder.
- Maaşını alamayan işçinin çalışmaktan kaçınma hakkını kullanması mümkündür.
- Tüm bu ihtarlara rağmen işveren maaşı ödemiyorsa işçi, iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir.
- Fesih ihbarını işverene yazılı olarak bildirmeli, fesih nedenlerini izah etmelidir.
- İşçinin İş Mahkemesinde dava açarak kıdem tazminatını, ihbar tazminatını, maaş alacağını ve diğer işçilik alacaklarını talep etme hakkı vardır.
Maaşını Alamayan İşçi Nereye Şikayet Etmeli?
İşçinin maaşını alamaması halinde aşağıdaki mercilere şikayette bulunması mümkündür.
ALO 170 – Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi
Birim, çalışma hayatı ve sosyal güvenlik hakkında her türlü soru, öneri, ihbar ve şikayetin bildirilmesi amacıyla kurulmuştur. İşçinin maaşının ödenmemesi durumunda ALO 170 sisteminde şikayet kaydı alınır ve müteakip işlemler gerçekleşir.
Çalışma ve İş Kurumu Müdürlükleri (İŞKUR)
Maaşı ödenmeyen işçinin, denetim talebiyle İŞKUR’ a şikayette bulunma hakkı vardır. Kurumca işveren hakkında gerekli incelemelerin başlatılması mümkündür.
İşverence eksik prim yatırılması veya kayıt dışı işçi çalıştırma gibi hususlar mevcutsa SGK’ ya şikayet mümkündür.
CİMER (Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi)
CİMER’ e yapacağınız şikayetler üzerine merkez, ilgili kurumlara gerekli yönlendirmeleri gerçekleştirir.
Maaşını Alamayan İşçi İhtarname Örneği
İşçinin maaşının alamaması halinde işverene göndereceği ihtarname örneği en yalın haliyle şu şekildedir:
İHTARNAME
İHTAR EDEN :
MUHATAP :
KONU : İş akdini haklı nedenle feshettiğimin bildirilmesi ile yasal hak ve alacaklarımın tarafıma ödenmesi talebimi içerir ihtarnamedir.
AÇIKLAMALAR:
Sayın Muhatap;
Şirketinizde … tarihinden itibaren temizlikçi olarak çalışmaktayım. Aylık maaşım net 28.000 Türk Lirasıdır. Son 3 aydır maaşlarım tarafınızca ödenmemektedir. Diğer işçilik alacaklarım da son 5 aydır eksik ödenmektedir. Nitekim SGK’ ya ücretlerim sürekli olarak eksik bildirilmektedir.
İş bu sebeplerden iş sözleşmemi … tarihi itibariyle haklı nedenle feshetmiş bulunmaktayım. Hak etmiş olduğum fazla mesai, maaş alacağı, yıllık izin ücreti, kıdem tazminatı ve diğer işçilik alacaklarımı tarafınızdan talep etmekteyim.
TALEP VE SONUÇ: Fazlaya ilişkin talep ve dava haklarım saklı kalmakla birlikte;
İş akdimi 4857 sayılı yasa gereğince haklı nedenle feshettiğimi bildiririm. İş bu ihtarnamenin tarafınıza tebliğinden itibaren 7 gün içerisinde iş sözleşmesinin haklı nedenle feshedilmesi sebebi ile doğan kıdem tazminatı, fazla mesai ücretleri, yıllık izin, maaş alacakları ve diğer işçilik hak ve alacaklarımı tarafıma ödenmenizi, aksi halde kanuni vasıtalara başvurmak zorunda kalacağımı tarafınıza ihtar ederim.
İHTAR EDEN
Ad-Soyad-İmza
Sıkça Sorulan Sorular
Maaşı Ödenmeyen İşçi Tazminat Alabilir Mi?
İşveren tarafından maaşı ödenmeyen işçi iş akdini haklı nedenle feshederek kıdem tazminatına hak kazanır.
Kaç Gün Maaş Yatmazsa İş Bırakılır?
Ödeme gününden itibaren 20 gün içinde maaş yatmazsa işçinin iş bırakma hakkı vardır.
Kaç Gün Maaş Yatmazsa İhtar Çekilir?
Maaşın yatmaması halinde her zaman ihtarname çekilmesi mümkündür. Bunun için bir süre kısıtlaması yoktur.
Av. Emre ACUN
UYARI: Bu sitedeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Emre ACUN‘ a aittir ve izinsiz olarak kopyalanamaz veya yayınlanamaz. Ancak okuyucularımızın, makale ve diğer içeriklerimizi dilekçelerinde kullanmaları serbesttir.
